Ý nghĩa đôi đũa tre Việt Nam

Đăng lúc: Thứ hai - 08/07/2013 10:52 - Người đăng bài viết: Redakteur
...Đôi đũa tre đơn sơ mộc mạc của văn hóa đất Việt luôn hiện diện trong mọi nhà người Việt, luôn âm thầm nhắc nhở họ về tình yêu quê hương đất nước, về sự đoàn kết và bình đẳng trong xã hội Việt Nam... Nhìn thật sâu vào đôi đũa tre, ta sẽ biết mình nên làm gì trong bổn phận và trách nhiệm của một người dân đất Việt.
Ý nghĩa đôi đũa tre Việt Nam

Ý nghĩa đôi đũa tre Việt Nam

Hễ là người Việt, dù giàu sang hay nghèo túng, không ai chưa từng biết đến đôi đũa tre mộc mạc mang đầy ý nghĩa đậm đà trong linh hồn dân tộc Việt Nam. Đôi đũa tre hầu như đã trở thành đặc điểm của văn hóa Việt Nam không kém gì chiếc áo bà ba thân thương, tà áo dài duyên dáng hoặc món ăn thuần túy canh chua cá kho tộ. Từ đồng quê cho đến thành thị, từ những ngôi nhà lá chênh vênh đến những căn nhà cao tầng lộng lẫy, không có gia đình nào thiếu đôi đũa tre trong các bữa ăn.

Trên quê hương Việt Nam, lũy tre làng là một hình ảnh thơ mộng, hầu như được mọc khắp nơi, từ đầu ngõ, sau hè, bờ ao, cho đến bờ giậu hay đầu đình. Người dân Việt khi trồng tre, họ không nghĩ đến kinh tế hay việc làm đẹp mà vì lũy tre xanh ấy là bản thân, là linh hồn và đất nước quê hương của họ. Vì thế, khi cầm đến đôi đũa tre, người dân Việt cảm thấy gần gũi với thiên nhiên và nguồn cội đất nước cha ông hơn. Đũa tre tuy đơn giản mộc mạc, nhưng đã nhắc nhở con cháu Việt Nam một cách âm thầm trong mọi bữa ăn về trách nhiệm yêu thương đùm bọc giống nòi và xứ sở của mình.

Tre mãi mãi là nguồn cảm hứng vô tận của văn nhân thi sĩ Việt Nam. Không có hình ảnh nào đẹp hơn lúc mà vầng trăng đang treo lơ lửng trên đầu ngọn tre, với những chiếc lá xanh lay động theo chiều gió, lung linh dưới bầu trời trong vắt. Từ ngàn xưa, ông cha ta dùng tre làm vũ khí đánh giặc giữ nước và bảo vệ dân làng. Tre là bóng mát che chở trong cái nắng chết người sau những giờ đồng áng mệt mỏi. Thậm chí đến khi ta chết, đòn tre còn được sử dụng lần cuối cùng để khiêng ta ra phần mộ an nghỉ (người ta còn dùng đòn tre đóng vào đầu và chân của phần mộ, dùng những đọt tre để treo phướng vào liễn trong lúc tiễn người chết...). Qua đó cho thấy, tre đã mãi gần gũi với đời sống người dân Việt Nam từ thời để chỏm đến lúc lìa  đời.

Ngày nay, ta thấy những loại đũa xuất hiện trên thị trường được làm bằng nhiều thứ quí giá như vàng, bạc, ngà, mun. Những người dân nếu có mua, thì cũng chỉ dùng để chưng bày, hay xài vào các dịp lễ lộc, còn hằng ngày các gia đình vẫn xài đũa tre đơn sơ để ăn cơm theo truyền thống.

Đũa tre nhà nào cũng giống nhau, chẳng khác gì một nhịp cầu kết hợp mọi người con dân Việt như bộ đồng phục mang ý nghĩa bình đẳng tuyệt vời trên khắp nước ta. Kho tàng ca dao tục ngữ Việt Nam đã hơn một lần chứng minh cho ta thấy về sự bình đẳng được biểu hiện qua đôi đũa theo văn chương. Hai chiếc đũa phải bằng nhau, như tiêu biểu cho sự bình đẳng gắn liền với đời sống nên có giữa hai vợ chồng:

“Vợ chồng như đũa có đôi.” (Thành ngữ)

Hai chiếc đũa lệch nhau giống như cặp vợ chồng có chiều cao không cân xứng. Cho nên ca dao có câu:

“Ví dầu chồng thấp vợ cao

Như đôi đũa lệch so sao cho vừa”. (Ca dao)

Từ đây cho thấy, người dân Việt đã đi xa hơn trong hình ảnh đôi đũa tre nói về triết lý bình đẳng, cân đối xem như yếu tố không thể thiếu trong vấn đề hôn nhân và tình bạn vững chắc. Điểm đặc biệt, kho tàng văn học Việt Nam còn dùng đũa làm truyện ví dụ để dạy con cháu hiểu rõ về sự đoàn kết dùm bọc lẫn nhau của người Việt Nam. Truyện kể rằng:

Ngày xưa, có một ông già sinh được bốn người con trai. Một hôm, ông để một bó đũa và một túi tiền lên bàn rồi gọi các con đến bảo: “Trong số các con, ai bẻ gãy bó đũa sẽ được cha thưởng cho túi tiền nầy”. Nghe vậy bốn người con lần lượt thử cầm bó đũa bẻ, nhưng người nào người nấy đều cố hết sức mà vẫn không sao bẻ nổi bó đũa. Lúc ấy, người cha mới rút ra từng chiếc đũa một, rồi bẻ gãy một cách dễ dàng.

Ông bảo: “Các con đều thấy đó. Khi bị chia ra thì cái gì cũng yếu, nhưng khi hợp lại thì cái gì cũng thành cái mạnh. Vì vậy các con phải yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau. Có đoàn kết thì mới có sức mạnh”.

Bốn người con trai nghe xong vô cùng thấm thía lời cha dạy và cùng hứa sẽ đoàn kết và mãi thương yêu lẫn nhau.

Qua câu truyện nầy, ta thấy rõ:

“Một cây làm chẳng nên non, 

Ba cây chụm lại nên hòn núi cao”. (Tục ngữ)

Ngày xưa người dân Việt Nam làm việc cần cù vất vả, nào có đủ kinh tế mua dao nĩa xa hoa đắt tiền? Chỉ cần nhanh chóng bẻ một nhánh tre tạm dùng bữa cho no bụng là đầy đủ rồi. Các món ăn của nông dân được nấu thành những miếng nhỏ dễ gắp để tiết kiệm củi lửa và thời gian.

Có người tin rằng thời xưa việc sử dụng dao nĩa trên bàn vì nó mang tính chất tàn bạo đổ máu của chiến tranh và hình ảnh tàn sát sinh mạng. Việc mổ xẻ thân xác thú vật dành riêng cho lò sát sinh, không phải trên bàn trong bữa ăn ấm cúng của gia đình.

Người Việt Nam cũng đã lần lượt dùng đũa từ cây cối tự nhiên mà ăn cơm. Ta không biết người Việt có ảnh hưởng tư tưởng này trong việc dùng đũa hay không, ta chỉ biết rằng họ rất quý mến, trân trọng và gần gũi đôi đũa tre hơn cả người bạn chí thân của họ.

Riêng với tôi, đôi đũa không chỉ gắn liền với nét văn hóa độc đáo, với những câu chuyện cổ tích đẹp hay những vần thơ, điệu hò quen thuộc mà hơn thế đó còn là bài học làm người, là những kỷ niệm về người mẹ kính yêu sẽ theo tôi đến hết cuộc đời.

Dù đã khôn lớn nhưng tôi không thể nào quên cái cảm giác lần đầu tiên được mẹ dạy cách ăn bằng đũa. Đó không đơn giản là việc thay đổi dụng cụ ăn uống mà thiêng liêng hơn thế, đứa trẻ thơ bé dại là tôi đã trở thành “người lớn” trong mắt của mẹ. Rồi cũng chính đôi đũa tre mộc mạc ấy mẹ dạy tôi những bài học làm người đầu tiên. Đôi tay nhỏ xíu chưa đủ “khôn” để cầm đũa đúng cách, mẹ ân cần chỉ bảo cách gắp thức ăn mà không làm vung vãi, cách  so đũa sao cho không lệch...

Thủa gia đình còn hàn vi, cơm còn nấu bằng nồi gang, đôi đũa cả là vật dụng không thể thiếu trong ống đũa của gia đình. Khi tôi lớn thêm một chút, mẹ cho tôi ngồi đầu nồi đơm cơm cho cả nhà. Những tưởng công việc đó đơn giản như tôi vẫn thấy mẹ làm thoăn thoắt nhưng không, từng động tác lại chứa đựng một lễ nghi, sự ý tứ mà mỗi người con gái đều phải học. Mẹ nói, trước khi xới cơm phải dùng đũa đánh tơi cơm trong nồi, xới cơm xong dùng chiếc nọ gạt cơm khỏi chiếc kia chứ không được gõ vào nhau thành tiếng bởi âm thanh ấy là dấu hiệu gọi ma đến nhà. Đôi đũa cả xới xong không cắm thẳng vào nồi cơm mà để gọn trên  vung nồi. Người ngồi đầu nồi phải quan sát mọi người trong mâm để chủ động đơm cơm, nhất là khi nhà có khách tránh để khách ngại xin cơm mà đói bụng.

Tối kị nhất trong bữa ăn là làm gãy đũa bởi theo quan niệm dân gian điều này báo hiệu điềm gở, đồng thời cũng là cơ sở để đánh giá  sự tinh tế của người con gái. Chính vì thế mẹ dạy tôi cách dùng đũa để xắt thức ăn phải hết sức chú ‎ ý. Với những món ăn cứng như giò, bánh chưng mẹ dặn tôi khéo léo cầm sâu đũa xuống có như thế dù đũa có yếu cũng không thể gãy. Trong bữa cơm, nếu là người nhỏ nhất trong nhà phải chủ động so đũa cho người lớn thể hiện sự lễ phép. So đũa cho từ người cao tuổi nhất như ông bà đến bố mẹ rồi mới tới anh em. Ngay cả khi rửa bát mẹ cũng dặn dò tôi tỷ mỷ cách sắp đũa đúng chiều vừa thể hiện sự ngăn nắp và để bỏ vào ống đũa dễ dàng hơn.

Mẹ nói, trong bữa ăn phép lịch sự tối thiểu là không được để phát ra tiếng kêu giữa đũa và bát. Chiếc bát sành, sứ khi gặp đũa tre rất dễ phát ra tiếng động, người ăn phải khéo léo phối hợp nhịp nhàng vừa đưa thức ăn vào bát, và cơm vào miệng mà vẫn không để lại tiếng kêu. Bởi thế mà cha ông ta đã dạy “học ăn, học nói, học gói, học mở” là ở chỗ đó.

Ngày nay, đôi đũa cả không còn phổ biến, đũa tre, đũa gỗ dần được thay thế bằng đũa sắt, đũa đồng. Tuy nhiên những nét văn hóa truyền thống xoay quanh đôi đũa thì vẫn còn đó và được các thế hệ người Việt tiếp nối. Đôi đũa của người Việt không đơn thuần  là dụng cụ đưa thức ăn vào miệng như thìa, dao, dĩa của phương Tây mà ‎ ý nghĩa hơn bởi qua đôi đũa là đạo lý, là tâm linh và biết bao phong tục, tập quán đẹp.

Tóm lại, đôi đũa tre đơn sơ mộc mạc của văn hóa đất Việt luôn hiện diện trong mọi nhà người Việt, luôn âm thầm nhắc nhở họ về tình yêu quê hương đất nước, về sự đoàn kết và bình đẳng trong xã hội Việt Nam. Mỗi giờ ăn, trước khi ta dùng cơm, ta hãy nhìn vào đôi đũa tre thân thương kia mà nhận ra ý nghĩa sâu sắc về tình gia đình, tình chồng vợ trong mối quan hệ hài hòa, thuận thảo. Nhìn thật sâu vào đôi đũa tre, ta sẽ biết mình nên làm gì trong bổn phận và trách nhiệm của một người dân đất Việt.


Nguồn tin: Minh Thịnh sưu tầm
Đánh giá bài viết
Tổng số điểm của bài viết là: 10 trong 2 đánh giá
Click để đánh giá bài viết

Ý kiến bạn đọc

 

Bộ đếm

  • Đang truy cập: 1
  • Hôm nay: 380
  • Tháng hiện tại: 41225
  • Tổng lượt truy cập: 9557643

Lịch vạn sự

Tài khoản nhận cúng dường

 

Tài khoản tại CHLB Đức:
Konto-Nr.: 62715, Bankleitzahl: 760 694 40
Kreditinstitut: Raiffeisenbank Altdorf - Feucht eG
Begünstigter: VBKZ Franken e.V.
IBAN: DE68 7606 9440 0000 0627 15,
SWIFT-BIC: GENODEF1FEC
 
Tài khoản tại Việt Nam:
Tài khoản số: 060044816299
Tại ngân hàng: Sacombank,
Sở Giao dịch Tp. Hồ Chí Minh
Chủ tài khoản: Phạm Đức Phong
 
Tài khoản nơi có cộng đồng Việt Nam ở Hải ngoại:
Tài khoản số: 0170 003 105,
Ngân hàng số: 501 310 00
Tại ngân hàng: Vietinbank
Chủ tài khoản: VBKZ Franken e.V.
IBAN: DE60 5013 1000 0170 0031 05,
SWIFT-BIC: ICBVDEFF

Hướng dẫn đường đi

Thăm dò ý kiến

Đánh giá của bạn về website này

Tốt

Trung bình

Không có ý kiến gì

Cần thay đổi nhiều

Quảng bá